Ranglijsten voor overheidsdigitalisering meten consequenties niet
De digitale publieke dienstverlening is goed ingebed in Nederland (foto: Christin Hume/Unsplash)
Zowel in Nederland als daarbuiten digitaliseren overheden steeds verder. De afgelopen jaren is een aantal internationale ranglijsten ontwikkeld om die ontwikkeling te monitoren. In het factsheet De digitale overheid in kaart? onderzoekt het Rathenau Instituut de uiteenlopende positie van Nederland in verschillende internationale ranglijsten en wat die ranglijsten precies wel of niet meten.
De digitale publieke dienstverlening, zoals de mogelijkheid tot het digitaal invullen van de belastingaangifte of het verlengen van een rijbewijs, is goed ingebed in Nederland. Veel burgers en bedrijven hebben zowel de vaardigheden als de middelen om hun zaken digitaal te regelen. Op de basisvaardigheden, zoals het vinden van informatie op internet, e-mailen, of het gebruik van bijvoorbeeld Word en Excel, scoort Nederland gemiddeld hoog. Nederland neemt hier een tweede positie binnen Europa in.
Maar vergeleken met andere landen betrekt Nederland burgers weinig bij het ontwikkelen van digitale diensten. Met een score van 0,18 voor pro-activiteit in de Digital Government Index zit Nederland ver onder het OESO-gemiddelde van 0,42. Dat betekent dat de overheid weinig communiceert over de mogelijkheden voor publieke betrokkenheid bij de ontwikkeling van een digitale overheid. Ook de feitelijke betrokkenheid van stakeholders bij de ontwikkeling van digitale publieke dienstverlening ligt laag.
Meer algemeen blijkt dat internationale metingen vooral de basisvoorwaarden voor een goed functionerende digitale overheid in beeld brengen. Naar de vraag hoe digitale dienstverlening in praktijk uitpakt, wordt veel minder gekeken.
Naar de vraag hoe digitale dienstverlening in de praktijk uitpakt, wordt veel minder gekeken.
‘Nederland stijgt gemiddeld genomen in metingen van digitale publieke dienstverlening’, zegt Alexandra Vennekens, onderzoekscoördinator bij het Rathenau Instituut. ‘Maar succesvolle digitalisering van de overheid gaat niet alleen om de mate van digitalisering, maar ook om de manier waarop. Blijven processen transparant? Worden de rechten van burgers beschermd? Is er zicht op de gevolgen als het misgaat? En zijn die dan nog te repareren? Dit wordt door internationale ranglijsten niet goed in kaart gebracht. Problemen zoals die rondom de kinderopvangtoeslag, kunnen we met deze metingen daarom niet verklaren.’
